ένα θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα-παράσταση θεάτρου φόρουμ για σχολεία για τη λήψη αποφάσεων και την πρόληψη.

Το Λύκειο Ελεούσας στο πλαίσιο της συνεργασίας του με το «Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση» σχεδίασε παρέμβαση μέσω παράστασης θεάτρου Forum (Forum Theatre).

Τι είναι το “Διαφυγές…” και πώς εφαρμόζεται για σχολεία

Είναι ένα καλά οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και παράσταση για σχολεία που  χρησιμοποιεί το θέατρο και κυρίως το “θέατρο Φόρουμ” ως εργαλείο.  Η παρέμβαση περιλαμβάνει δραστηριότητες με τους μαθητές και μια παράσταση θεάτρου φόρουμ, δηλ παράσταση όπου οι μαθητές/κοινό παίρνουν μέρος. To Θέατρο Forum αναπτύχθηκε στη Λατινική Α?ερική σαν ένα ?έσο επίλυσης δυσβάσταχτων προβλη?άτων της καθη?ερινής ζωής.

Ο Augusto Boal εφάρ?οσε τις θεωρίες του Paolo Freire και δη?ιούργησε ένα σχή?α όπου «ο καταπιεσ?ένος γίνεται καλλιτέχνης».

Η παρασταση και το εκπαιδευτικό υλικό της έχουν εγκριθεί και από το Υπουργείο Παιδείας (68597/Γ7/5-5-14) και το ΙΕΠ (2417/14-3-2014).

http://theatroedu.gr/Portals/38/main/images/stories/files/Programs/Diafyges/DiafygesEgkrisiYpourgeiouIEP%20s.pdf

Περισσότερα για το θέατρο forum μπορείτε να αναζητήσετε στο: «Το Θέατρο Forum του Augusto Boal για εκπαιδευτικούς»

http://www.theatroedu.gr/Portals/38/main/images/stories/files/Magazine/T1/T1%20McDonald.pdf

ΣΚΟΠΟΣ

Σκοπός του προγράμματος είναι να θέσει ερωτήματα που σχετίζονται με το θέμα της λήψης αποφάσεων σε συνθήκες πίεσης στους εφήβους. Το ζητούμενο δεν είναι οι απαντήσεις άλλα η «διαδρομή» που θα διανύσουν για να φτάσουν σε αυτές. Μια διαδρομή- αναζήτηση που φέρνει τους συμμετέχοντες απέναντι σε προσωπικές και κοινωνικές στάσεις, ιδανικά, επιθυμίες και ευθύνες.

Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΦΟΡΟΥΜ (συνοπτικά)

Η Θεατροπαιδαγωγική Ομάδα αποτελούμενη από τους ηθοποιούς-παιδαγωγούς και έναν εμψυχωτή-διαμεσολαβητή είχε ετοιμάσει μια παράσταση μικρής διάρκειας (περί τα 25-30?) πάνω σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό θέμα. Στο έργο παρακολουθήσαμε τον ήρωα-«πρωταγωνιστή» ο οποίος ευρισκόμενος κάτω από πίεση διαφόρων παραγόντων («ανταγωνιστές») παίρνει μια σειρά αποφάσεων που τον οδηγούν σε ένα δυσάρεστο τέλος-αδιέξοδο. Μετά το τέλος της παράστασης ο εμψυχωτής-διαμεσολαβητής καλεί το κοινό πρώτον να αναγνωρίσει το πρόβλημα και δεύτερον να προτείνει στον ήρωα-πρωταγωνιστή άλλες στρατηγικές ώστε να μην καταλήξει στο αδιέξοδο που παρουσιάστηκε στην παράσταση. Η παράσταση ξαναπαίζεται και το κοινό μπορεί να σταματήσει τη δράση, να αντικαταστήσει τον ήρωα-πρωταγωνιστή και να προσπαθήσει με διαφορετική στρατηγική να οδηγήσει την ιστορία σε ένα διαφορετικό και πιο θετικό για τον ήρωα τέλος. Οι αντικαταστάσεις, με το συντονισμό του εμψυχωτή-διαμεσολαβητή, συνεχίζονται όσο υπάρχουν θεατές που θέλουν να δοκιμάσουν διαφορετικές λύσεις.

ΤΟ ΕΡΓΟ «Διαφυγές»

Στην περίπτωση του έργου «Διαφυγές» η ηρωίδα της παράστασης είναι η νεαρή Χριστίνα η οποία πρέπει να ξεπεράσει δυσκολίες καθώς έρχεται αντιμέτωπη με τα προβλήματα του αγαπημένου φίλου της ο οποίος έχει «μπλέξει». Στην προσπάθειά της να βοηθήσει το φίλο της έρχεται σε σύγκρουση με τους συμμαθητές της (αναγκάζεται να μην τους ακολουθήσει στην μεγάλη εκδρομή), με τους δάσκαλους (κάνει απουσίες, αποτυγχάνει στα τεστ κλπ), τους γονείς (λέει ψέματα), τον υπάλληλο ενός κέντρου στήριξης νέων κ.ά., και βρίσκεται ενώπιον διλημμάτων και λήψης σημαντικών αποφάσεων. Η δράση σταματάει στο σημείο που η νέα σε απελπισία ζητάει βοήθεια (από το κοινό) για το τι πρέπει να κάνει. Οι σκηνές ξαναπαίζονται και όποιος από το κοινό θέλει μπορεί να παίρνει τη θέση της ηρωίδας και να προσπαθήσει να οδηγήσει την αρχική ιστορία σε άλλη.

Το σημαντικό στοιχείο του προγράμματος είναι ότι η παράσταση δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να πάρουν μέρος στη δράση προτείνοντας λύσεις και δοκιμάζοντας ιδέες στη πράξη αντί στα λόγια. Είναι δηλαδή μια μορφή «αλληλεπιδραστικού» θεάτρου το οποίο χρησιμοποιεί τεχνικές που έχουν την αναφορά τους στο θέατρο Φόρουμ του Augusto Boal και στην πολύχρονη πείρα των θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων της Βρετανίας. Οι τεχνικές αυτές δεν αποσκοπούν στο να οδηγήσουν τους μαθητές να πάρουν τελεσίδικη θέση σε αμφιλεγόμενα θέματα όσο στο να αναδείξουν τις πολλές πλευρές με τις οποίες μπορεί να προσεγγιστεί ένα τέτοιο ζήτημα.

ΠΩΣ ΕΦΑΡΜΟΣΤΗΚΕ στο ΓΕΛ Ελεούσας

Υλοποιήθηκε με παρέμβαση στο τμήμα Α1 της σχολικής χρονιάς 2016-2017 στο σχολείο  από μια ομάδα ηθοποιών-παιδαγωγών (Θεατροπαιδαγωγική Ομάδα). Στο Λύκειο Ελεούσας υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή καταρτιζόμενων του Δημόσιου ΙΕΚ Ιωαννίνων του 4^ου εξαμήνου του τμήματος «Υποκριτική Τέχνη Θεάτρου Κινηματογράφου». Είχαμε την ευκαιρία και χαρά να συνεργαστούμε με έναν από τους πλέον διακεκριμένους θεατρολόγους στην Ελλάδα τον Νίκο το Γκόβα http://www.metaixmio.gr/author/1975-.aspx ο οποίος έμεινε για μία εβδομάδα στα Γιάννενα για να συντονίσει την εκπαίδευση των ηθοποιών και στελεχών, για τις πρόβες και τελικά  για την παράσταση ? παρέμβαση.

Διάρκεια-Χώρος: Η παρέμβαση είχε διάρκεια 3 ωρών, με απλά σκηνικά μέσα, στην αίθουσα εκδηλώσεων με τη συμμετοχή 25 μαθητών και 3 καθηγητών

Τα μέρη:

Η παρέμβαση έχει τρία μέρη. Στο Α΄ Μέρος, πριν την παράσταση, οι μαθητές προετοιμάστηκαν με μια σειρά ασκήσεων εκπαιδευτικού δράματος, χρησιμοποιώντας την τεχνική του «πακέτου εξερεύνησης». Στο Β? Μέρος παίχτηκε η παράσταση. Στο Γ? Μέρος γίνεται εμβάθυνση στα κίνητρα των διαφόρων χαρακτήρων και το «φόρουμ» δηλαδή οι αντικαταστάσεις

Αναλυτικά:

Το Α? Μέρος περιλαμβάνει:

α) Θεατρικές ασκήσεις προετοιμασίας. Ασκήσεις και παιχνίδια συνεργασίας, συντονισμού και επικοινωνίας. Εισαγωγή στο Θέατρο Εικόνων

β) Το Πακέτο Εξερεύνησης. Στοιχεία του σεναρίου της παράστασης που θα ακολουθήσει, παρουσιάζονται, σε ρόλο, από τον «πατέρα» της νεαρής Χριστίνας. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται προσωπικά αντικείμενα από τη σχολική τσάντα της ηρωίδας και ο «πατέρας» δηλώνει ότι η Χριστίνα έφυγε από το σπίτι. Οι μαθητές-κοινό προσπαθούν να μαντέψουν τι έχει συμβεί και σε ομάδες ετοιμάζουν και παρουσιάζουν στον «πατέρα της Χριστίνας» μερικές «δυναμικές εικόνες».

Το Β? Μέρος περιλαμβάνει

την παράσταση «Διαφυγές». Η Θεατροπαιδαγωγική Ομάδα παρουσίασε μια δομημένη αλλά με στοιχεία αυτοσχεδιασμού ημίωρη παράσταση. Παρακολουθήσαμε την παράλληλη πορεία της ηρωίδας με το περίγυρο της και τις εντάσεις, τα αδιέξοδα και τις σχέσεις καταπίεσης που δημιουργούνται με συμμαθητές, γονείς, σχολείο κ.ά. Η παράσταση σταμάτησε  όταν η Χριστίνα απελπισμένη το σκάει από το σπίτι και απευθυνόμενη στο κοινό λέει «..δεν ξέρω τι να κάνω? πείτε μου τι πρέπει να κάνω..».

Το Γ? Μέρος περιλαμβάνει:

α) τεχνική της «ανακριτικής καρέκλας» όπου οι μαθητές-κοινό έχουν την ευκαιρία να «ανακρίνουν» τους χαρακτήρες της παράστασης προκειμένου να κατανοήσουν πληρέστερα τα κίνητρα που τους οδήγησαν στη συγκεκριμένη συμπεριφορά, και

β) το «Φόρουμ», όπου οι σκηνές της παράστασης ξαναπαίζονται, οι μαθητές-κοινό σταματούν τη δράση, πήραν τη θέση του «πρωταγωνιστή» δηλαδή της νεαρής Χριστίνας και παίξαν οι ίδιοι την πρότασή τους προσπαθώντας να οδηγήσουν τη σκηνή σε διαφορετικό τέλος.

Συνεργαστήκαν:

Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας «Σχεδία» Ιωάννινα, ΙΕΚ Ιωαννίνων και Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

 ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Ηθοποιοί: Απόστολος Δημήτριος Καμπάς , Φάνης Κοσμάς, Ευγενία Λιούτα, Κρυσταλία Λύτρα.

Εμψύχωση-σκηνοθεσία: Νίκος Γκόβας

Συνεργασία: 

1. Δημήτρης Κονετάς -εκπαιδευτικός,
2. Αγαθή Τέλη-θεατρολόγος,
3. Χριστόδουλος Κωτσίνας-θεατρολόγος,
4. Πώλα Κομνηνού -ψυχολόγος-Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας «Σχεδία»

Το Λύκειο Ελεούσας στο πλαίσιο της επιδιωκόμενης εξωστρέφειας και της ανάπτυξης μίας διαφορετικής κουλτούρας  ξεκίνησε συνεργασία με το «Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση».  Συγκεκριμένα σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από κοινού δράσεις από στελέχη του δικτύου μαζί με τις  ομάδες των μαθητών και καθηγητών που συμμετείχαν στο εγκεκριμένο πρόγραμμα εθελοντισμού, αλληλεγγύης και ενεργού πολιτειότητας «Νοιάζομαι και Δρω» .

Μία από τις σημαντικότερες κοινές δράσεις που υλοποιήθηκαν ήταν ένα βιωματικό παιχνίδι της Ύπατης Αρμοστείας, τα «Περάσματα».  Το συγκεκριμένο «παιχνίδι» βασίζεται στη μέθοδο της προσομοίωσης επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να βιώσουν γεγονότα και καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στην προσπάθειά τους να βρουν ασφαλές καταφύγιο σε μια άλλη χώρα.

Με τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι «Περάσματα» οι  συμμετέχοντες από το Γυμνάσιο και το Λύκειο κλήθηκαν να βιώσουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες εγκαταλείποντας την πατρίδα τους για ένα αβέβαιο μέλλον.

• Συνειδητοποίησαν  τις αιτίες και τις συνέπειες του ξεριζωμού αλλά και την αλληλουχία γεγονότων που οδηγούν τους πρόσφυγες σε άλλη χώρα.
• Υιοθέτησαν μια στάση αποδοχής των προσφύγων και να σκεφθούν πιθανές λύσεις στα προβλήματά τους, ιδιαίτερα σε σχέση με την ένταξή τους στη χώρα ασύλου.
• Κινητοποιήθηκαν έτσι ώστε να ευαισθητοποιήσουν με τη σειρά τους και τον κοινωνικό τους περίγυρο (φίλοι, οικογένεια, τοπική κοινότητα) υπέρ των προσφύγων.

Περισσότερα για το παιχνίδι μπορούν να αναζητηθούν στο: https://www.unhcr.gr/fileadmin/Greece/mathitikosDiagonismos/Passages/PASSAGES_GREEK_FINAL.pdf

Από το 2016 τα “Περάσματα” εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα “κι αν ήσουν εσύ;” και υλοποιούνται σε συνεργασία με το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

Το Πρόγραμμα “κι αν ήσουν εσύ;”  για μαθητές έχει εγκριθεί από το Υπουργείο Παιδείας (έγκριση στο:

http://www.theatroedu.gr/Portals/38/main/images/stories/files/Programs/RightsRefugees/2016_12_2%20EgkrisiYpourgeiouKiAnIsoynEsy.pdf ) και υλοποιήθηκε δωρεάν στο σχολείο μας.

Να σημειωθεί ότι το βιωματικό παιχνίδι δεν έχει ξαναεφαρμοστεί σε κάποιο σχολείο στην Ήπειρο. Μέσα στις προϋποθέσεις εφαρμογής του είναι και το να έχει προηγηθεί σχετική εκπαίδευση καθηγητών του σχολείου (Ελένη Ρίζου και Δημήτρης Κονετάς για το Λύκειο μας).

Στη διεξαγωγή του συμμετείχε ειδική ομάδα στελεχών του Δικτύου Θέατρο στην Εκπαίδευση (οι θεατρολόγοι Γιώργος Μπεκιάρης και Πάνος Βασιλόπουλος στη δικιά μας περίπτωση τους οποίους και ευχαριστούμε).

Με δεδομένη την επιθυμία συνεργασίας με το Γυμνάσιο Ελεούσας και τη δυσκολία να ξαναϋλοποιηθεί στα Γιάννενα η δράση, προσκλήθηκαν καθηγητές και μαθητές από τις αντίστοιχες ομάδες εργασίας του «Νοιάζομαι και Δρω» και από το συναύλειο σχολείο μας να συμμετάσχουν.

Οι φωτογραφίες και τα σχετικά video δίνουν μία μικρή γεύση από τη σημαντική αυτή εμπειρία των συμμετεχόντων μαθητών και καθηγητών.

Στο οπτικοακουστικό υλικό (videos και εικόνες)  έχετε πρόσβαση μέσω της προστατευμένης με κωδικό σελίδας “γωνιάς” του ιστοχώρου. Για τον κωδικό επικοινωνείστε με τη γραμματεία του σχολείου, με τους υπεύθυνους καθηγητές ή μέσω της φόρμας επικοινωνίας στην επικοινωνία   http://lyk-eleous.ioa.sch.gr/multimedia-password-protected/

Δείτε επίσης και σχετικά βίντεο από τη δράση:

Πρoστατευμένο: Βίντεο 1. Περάσματα

Πρoστατευμένο: Βίντεο 2. Περάσματα

Πρoστατευμένο: Βίντεο 3. Περάσματα

Πρoστατευμένο: Βίντεο 4. Περάσματα